Identiteitsconstructie in een diverse samenleving
Je sociaal-cultureel bewustzijn kun je verhogen door inzicht te verwerven in de dynamische wijze waarop identiteiten vorm krijgen in hedendaagse diverse samenlevingen.
Verruim je blik Jongeren uit Brussel over identiteit
Meervoudige identiteiten
Er is een even groot verschil tussen ons en onszelf als tussen ons en anderen (M. de Montaigne, 1533-1592).
Cultuur is een wezenlijk onderdeel van de persoonlijke identiteit. Omwille van de veelheid aan culturele contexten waarin we ons begeven en de dynamiek van culturen kunnen we echter onmogelijk stellen dat we bepaald worden door één enkele afgebakende culturele identiteit. Naast culturele invloeden bepalen ook nog eens een waaier aan persoonlijke, fysieke en sociaal- economische kenmerken onze identiteit. Deze staan in een onlosmakelijke wisselwerking en zorgen er zo voor dat elke individuele identiteit een meervoudige identiteit is ( Sierens, 2007 Sierens, S. (2007). Leren voor diversiteit. Leren in diversiteit. Burgerschapsvorming en gelijke leerkansen in een pluriforme samenleving. Een referentiekader. Universiteit Gent: Steunpunt Diversiteit & Leren. ; Lleshi & Van Den Boscche, 2010 Lleshi, B. & Van Den Bossche M. (Red.) (2010). Identiteit en interculturaliteit. Identiteitsconstructie bij jongeren in Brussel. Brussel: VUBPress. ). Bovendien zijn deze verschillende deelidentiteiten niet (steeds) duidelijk afgelijnd maar overlappen en beïnvloeden ze elkaar.
Relationele identiteiten
Onze individuele identiteit is ook wezenlijk relationeel. Personen identificeren zich enerzijds in relatie tot de omgeving en anderzijds op basis van de wijze waarop anderen hem of haar erkennen en beoordelen. Welke identiteit een persoon toegekend krijgt en hoe hij deze zelf beleeft is dus deels afhankelijk van de context. Daarin ontstaat vaak een eigen hiërarchie binnen de componenten die de identiteit uitmaken. Deze hiërarchie verandert naargelang de context waarin iemand zich bevindt en bepaal je dus niet steeds in je eentje Hoffman, 2006 Hoffman, E. (2006). Interculturele gespreksvoering: theorie en praktijk van het TOPOI-model. Houten : Bohn Stafleu Van Loghum. . 
Een Turkse jongen deed op school en in zijn vriendenkring erg zijn best om af te komen van zijn Turkse identiteit. Hij noemde zichzelf Vincent naar de voetballer Vincent Kompany. Voor zijn klasgenoten bleef hij echter nog steeds in de eerste plaats ‘De Turk.’
Een docente vroeg naar aanleiding van een bepaald thema met betrekking tot religie aan één van haar studenten: ‘En hoe denken ze daar bij jullie over?’ De studente voelde zich ineens aangesproken als buitenlandse, Marokkaanse, islamitische vrouw. Met name de aanspreking ‘jullie’, voelde voor de studente aan als uitsluiting: het niet bij de autochtonen horen, het anders zijn; een gevoel van ‘wij’ (autochtonen) tegenover ‘zij’ (migranten). Daar kwam nog bij dat de studente het gevoel kreeg dat ze in haar antwoord moest opboksen tegen de stereotiepe beelden over Marokkaanse islamitische vrouwen (
Hoffman, 2006
Hoffman, E. (2006). Interculturele gespreksvoering: theorie en praktijk van het TOPOI-model. Houten : Bohn Stafleu Van Loghum.
, p. 107).
Onder welke omstandigheden zou diezelfde vraag van de leerkracht/docent(e) een positieve reactie en gevoel kunnen teweegbrengen bij diezelfde of een andere student(e)?
Verruim je blik De relationele elementen van je identiteit
Verruim je blik Je identiteit door eigen en andere ogen
Wil je je verdiepen in de sociaal-culturele identiteit van je leerlingen? Doe dit dan samen je leerlingen. Onder ‘Intercultureel leren’ bij ‘Aan de slag in de klas’ vind je links naar ondersteunend materiaal.
