Kans-arm?

Photo credit: Bart via photopin cc

Kansarmoede gedefinieerd

Kansarmoede? In dit woord vind je twee woorden terug: kans en arm. Kansarmoede gaat dus over het ‘arm zijn in kansen’. En dit is ook waar het op neer komt. Mensen die in kansarmoede leven, merken voortdurend dat ze geen toegang hebben tot kansen en mogelijkheden die anderen wel krijgen of sneller toegang tot vinden ( Laevers, e.a., 2003 Laevers, F.; Vanhoutte, T. & Derycke, C. ( 2003 ). Omgaan met kansarmoede in de basisschool: pijnpunten-beleving-aanpak. België-Leuven: CEGO Publishers. ).    

Kind & Gezin definieert kansarmoede als volgt:

Kansarmoede is een toestand waarbij mensen beknot worden in hun kansen om voldoende deel te hebben aan maatschappelijk hooggewaardeerde goederen zoals onderwijs, arbeid, huisvesting. Het gaat hierbij niet om een eenmalig feit, maar om een duurzame toestand die zich voordoet op verschillende terreinen, zowel materiële als immateriële. Hun werk en financiële situatie, hun woonsituatie, hun gezin en de huishouding, hun gezondheidstoestand, hun positie in de samenleving en hun persoonlijkheid verschillen in sterke mate van de grootste groep mensen binnen onze samenleving ( Kind en Gezin, 2012 Kind en Gezin. Kind en gezin – Rapport ‘Het kind in Vlaanderen 2012’. Verkregen via http://www.kindengezin.be/img/Het_kind_in_Vlaanderen_2012.pdf op 6 september 2013. ). 

Uit deze definitie komt de multidimensionaliteit van de problematiek naar voor. Kansarmoede speelt zich af op verschillende, onderling verweven domeinen ( Duncan & Brooks-Gunn, 1997 Duncan, G. & Brooks-Gunn, J. ( 1997 ). The effects of poverty on children. Children and poverty, 7 ( 2 ), 55-71. Verkregen via: https://www.princeton.edu/futureofchildren/publications/docs/07_02_03.pdf.  ). Onderstaande afbeelding geeft de verschillende domeinen waarop kansarmen beknot kunnen worden in hun kansen, weer:  

                                  (Bron '1 op 10')

In een reportage van Panorama, verschenen op 23 augustus 2013, wordt armoede in beeld gebracht bij 5 gezinnen. In het fragment zie je dat een kansarm gezin geen toegang heeft tot een goede woning. Hierdoor komt hun gezondheid in het gedrang. Ook kunnen de kinderen geen vriendjes meebrengen naar huis, omwille van de slechte huisvesting. Dit benadeelt dan weer de sociale contacten van de kinderen. Kortom, de multidimensionaliteit van de problematiek wordt in beeld gebracht. 

Kansarmoede kent vele gezichten

Kansarmoede kent vele gezichten en wordt op verschillende manieren beleefd. Zo ervaren sommige kinderen met een migratieachtergrond kansarmoede anders dan kinderen die uit een generatiearme familie komen, dan kinderen van kermisouders die misschien eerder een relatieve armoede ervaren of kinderen van ouders die er net alles aan doen om hun financiële problemen verborgen te houden voor de buitenwereld.

Naast de domeinen waarop armoede zich manifesteert kunnen we daarom ook een onderscheid maken in verschillende soorten armoede op basis van de oorzaak die ervoor zorgt dat mensen in armoede belanden. Onderstaande bronnenkaart geeft hiervan een overzicht. In de praktijk zijn verschillende oorzaken echter vaak verweven met elkaar. Armoede is immers multidimensionaal. Multiperspectiviteit is daarom nodig! Het onderscheid in soorten armen is slechts een ‘bril’ om verschillende facetten van armoede te zien. 

  Bronnenkaart Verschillende oorzaken van armoede

Gevolgen voor de latere ontwikkeling

Hoe jonger een kind opgroeit in armoede, hoe nefaster de gevolgen voor de latere ontwikkeling ( Geerts, Dierckx & Vandevoort, 2013 Geerts, A., Dierckx, D. & Vandevoort, L. ( 2012 ). Elk kind telt. Informatie en inspiratie voor lokale actoren in hun strijd tegen armoede. Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Afdeling Welzijn en Samenleving. ). Deze zijn in de latere jaren moeilijk in te halen en blijven zelfs doorwerken tot op de volwassen leeftijd. De impact van kansarmoede op de ontwikkeling van een kind situeert zich op verschillende en bovendien sterk verweven vlakken.