Meeleven

Op dit niveau wordt er geïnvesteerd in het aanwakkeren en versterken van ouders hun interesse voor en betrokkenheid bij het schoolse leven. Dit kan op verschillende manieren, op verschillende momenten. De initiatieven vinden plaats op school maar hebben de bedoeling om de betrokkenheid van ouders ook thuis te stimuleren. 

Het eerste contact

Het eerste contact van de school met ouders en hun leerlingen verloopt vaak via de opendeurdag, open klasdag of het inschrijvingsmoment. Dit eerste contact kan nogal overweldigend zijn voor ouders. Angst voor het onbekende, een ongekende taal, het gewicht van een eigen ongelukkig schoolverleden op de schouders, ... kunnen voor sommige ouders een drempel vormen. Het is dan ook belangrijk om deze momenten goed te verzorgen. Dit vraagt om een houding die getuigt van interesse en respect voor de ouder en het kind.

Zo wijzen ouders in  De Mets, 2005 De Mets, J. (2005). Samen school maken. Allochtone ouders op school. Studiedag voor de verspreiding van de deskundigheid opgedaan op het terrein. Brussel: Koning Boudewijnstichting.  er op dat ze soms impliciete, soms expliciete afwijzing ervaren tijdens het inschrijven omwille van het ‘allochtoon-zijn’: men reageert verrast op een ‘vreemde’ naam, stelt rare vragen, durft de ouders niet in de ogen kijken, gaat ervan uit dat de ouders de taal toch niet kennen, neemt een neerbuigende of betuttelende houding aan tijdens een rondleiding,... dit zijn allen kleine vernederingen die een vertrouwensrelatie tussen de ouders en de school in de weg staan.

Enkele aandachtspunten:

• Hoe worden de ouders uitgenodigd en ontvangen? Wijst iemand aan de ingang de weg naar de plaats van he gesprek? Is er ruimte voor een gezellig onthaal en een babbel met andere ouders? Wordt het wachten aangenamer gemaakt met een kopje koffie of thee? Vindt het contact plaats in een ruimte waar ouders zich ‘op hun gemak’ kunnen voelen? Ouders moeten het gevoel hebben dat ze welkom zijn.
• Krijgen ouders en leerlingen de kans om een kijkje te nemen in de school, de klassen, de turnruimte, ... ?
• Krijgen ouders de tijd om hun verhaal te doen?
• Wordt duidelijk gezegd hoe de school werkt, waar ze voor staat, bij wie je terecht kan voor wat, hoe de communicatie met ouders verloopt, wat de participatiemogelijkheden zijn, ... ?

Informele contacten en een waaier aan communicatievormen

Communiceren met alle ouders

Een ontmoetingsplek creëren

Wanneer voor ouders op school een ontmoetingsplek wordt gecreëerd kunnen informele contacten een formeler kader krijgen. Zo geef je als school het signaal dat je deze contacten belangrijk vindt. Een ouderlokaal kan ingericht worden of een vast ontmoetingsmoment kan georganiseerd worden op bepaalde dagen van de week. In ‘Door de bril van ouders. Een denk- en doeboek voor gemotiveerde scholen en leerkrachten’ ( Intercultureel Netwerk vzw, 2004 Intercultureel Netwerk vzw (2004). Door de bril van ouders. Een denk- en doeboek voor gemotiveerde scholen en leerkrachten. Gent: Provincie Oost-Vlaanderen. , p. 41-42) wordt een voorbeeld gegeven:

Het koffiemoment - In een aparte ruimte voor onze ouders – het ouderlokaal en tevens werkplaats en bureau van de brugfiguren – wordt dagelijks ‘koffie geschonken’ in aanwezigheid van de brugfiguren. Op deze manier krijgen ouders (in de praktijk vooral moeders) echt voeling met de school. Ze zien hoe de kinderen naar de klassen trekken, ontmoeten leerkrachten, de directeur komt langs om een babbeltje te slaan, … . Zowel ouders als leerkrachten maken gebruik van deze bijeenkomsten: soms moet een leerkracht nog iets vragen aan een ouder, soms is voor een ouder iets niet duidelijk, .... Ook de brugfiguren lichten dan ouders in over verschillende projecten en initiatieven die binnen of buiten de school lopen. er is vrijwel steeds een informerend aspect verbonden aan de koffieochtenden. Heel vaak kunnen 'problemen' reeds in het ouderlokaal opgelost worden door de juiste informatie te verstrekken. Vaak worden tijdens deze momenten allerlei formulieren bekeken en/of ingevuld die (on)rechtstreeks met de school te maken hebben: CLB-vragenlijsten, briefjes van leerkrachten, maar ook sollicitatieformulieren, papieren van de vakbond, facturen, ... Er worden ook dikwijls afspraken gemaakt met externe instanties. Er is dus zeker sprake van een dienstverlendend karakter.De mensen zelf vinden dit een aangename manier om hun dag te beginnen en waarderen de inspanningen die de school levert om dit te organiseren. Ze tonen een meer zichtbare verbondenheid met de school dan ouders die we niet bereiken. Zo zijn deze ouders op alle activiteiten aanwezig die de school organiseert (bv. open-klasdagen, infomomenten, oudercontacten, festiviteiten,…). (Nathalie en Ayse, brugfiguren in De Triangel in: Intercultureel Netwerk vzw, 2004 Intercultureel Netwerk vzw (2004). Door de bril van ouders. Een denk- en doeboek voor gemotiveerde scholen en leerkrachten. Gent: Provincie Oost-Vlaanderen. , p. 41-42).

Huisbezoeken

Huisbezoeken bieden de kans om een leerling te leren kennen in zijn of haar thuiscontext. Daarnaast zet je ook zelf de stap naar de ouders waardoor je blijk geeft van interesse. In hun vertrouwde omgeving zullen ouders ook sneller geneigd zijn om achtergrondinformatie te delen of dingen te vragen. 

Enkele vragen ter overweging:

• Hoe bereid je dit huisbezoek voor?
• Ga je bij alle leerlingen op huisbezoek en/of steek je in alle leerlingen evenveel energie?
• Van welke gezinsleden verwacht je dat ze aanwezig zijn? Beperk je de kennismaking enkel tot die ouder die toevallig aanwezig is?
• Hoe worden de bezoeken aangepast aan de diversiteit aan mogelijke gezinsvormen?
• Wat doe je met ouders waarvan je extra wil investeren in een vertrouwensband maar  die niet schriftelijk hebben doorgegeven wanneer een gesprek of bezoek hen het best past ?

Informatiemomenten over de school- of klaswerking

Ondanks het feit dat de school- en klaswerking bijna overal neergeschreven staat in het schoolreglement, op de schoolwebsite, … verkiezen vele ouders vaak een mondelinge toelichting bij de manier van werken in de klas en op school.

Beelden zeggen vaak meer dan woorden. Sommige scholen leggen deze informatie dan ook op film vast. Deze kan tijdens een infomoment getoond worden, maar kan ook gemakkelijk (en gratis) uitgeleend worden. De toegankelijkheid van dit beeldmateriaal kan nog verhoogd worden door de film te vertalen. Ouders kunnen ook mee betrokken worden bij het uitwerken van zo’n film.

Informatiemomenten kunnen ook gebruikt worden om specifieke aspecten waar vraag naar is verder uit te diepen. Ook externe partners kunnen hierbij betrokken worden.

Enkele suggesties:

• Nodig ouders van wie je niet verwacht dat ze zullen komen nog eens mondeling uit en maak duidelijk dat het belangrijk voor hen en hun kind is dat ze komen.
• Maak gebruik van activerende werkvormen: laat ouders bijvoorbeeld bepaalde materialen exploreren, laat hen contractwerk uitvoeren, een hoekenwerk ervaren.

Aan de slag:

• Infopakket “De school school van jouw kind. Handleiding voor begeleiders (LOP Basisonderwijs Leuven).
• In  Intercultureel Netwerk vzw, 2004 Intercultureel Netwerk vzw (2004). Door de bril van ouders. Een denk- en doeboek voor gemotiveerde scholen en leerkrachten. Gent: Provincie Oost-Vlaanderen.  (p. 34-50) staan enkele projecten toegelicht die werden opgezet door een aantal scholen. 

Informele ouderactiviteiten

Informele contacten tussen ouders en leerkrachten kunnen ook een plaats krijgen in ontspannende activiteiten.

Enkele ideeën uit Ernalsteen, 2002 Ernalsteen, V. (2002). Brede schOUDERS: een werkboek. Gent: Steunpunt Intercultureel Onderwijs, Universiteit Gent. :

• Een voetbalmatch tussen de ouders en de leerkrachten.
• Een voetbalavond met een breedschermtelevisie tijdens het WK-voetbal.
• Een spelavond.
• Een potje koffie voor de ouders die mee de ‘rijen’ begeleiden.
• Een nieuwjaarsontbijt.
• Een zoektocht in de school tijdens een braderie.
• Elke vrijdagnamiddag is er in het kader van muzische vorming een aanbod voor de ganse school: zang, dans en/of spelen op de speelplaats. Ook de ouders kunnen eraan deelnemen.

Vertrouwensfiguren of brugfiguren

Ervaringsdeskundigen, GOK-leerkrachten, figuren uit bestaande netwerken, zorgleerkrachten, kunnen een belangrijke rol spelen in het opbouwen van een vertrouwensrelatie tussen ouders, kinderen en de school. 

Sommige scholen werken met peter- en meterouders die de brug vormen tussen de school en andere ouders. Deze worden per klas vrijwillig aangesteld. Ze spreken ouders aan om zich te engageren voor bepaalde praktische taken en stimuleren hen om deel te nemen aan alles wat de school organiseert. Voor sommige ouders heeft dit een drempelverlagend effect omdat dit als minder formeel en officieel wordt ervaren. Dit kan bevorderd worden wanneer de peter-of meterouder in sociaal-culturele achtergrond gemeenschappelijkheden heeft met de ouder (bv. de taal).

Meer weten:

• Ga naar: Bruggen leggen.

Oudercontacten

De individuele oudercontacten naar aanleiding van examens en rapporten zijn welgekend. Enkele aandachtspunten:

• Worden ‘scores’ voor welbevinden, betrokkenheid, competenties en vaardigheden ter sprake gebracht op het oudercontact?
• In welke mate loopt de informatie-uitwisseling in twee richtingen?
• In welke mate hebben deze contacten positieve effecten op de prestaties en het welbevinden van de leerlingen?

Interpreteer deze contactmomenten ook flexibel. Zo is het voor ouders (in armoede) niet altijd vanzelfsprekend om zich aan de data van vastgelegde oudercontacten te houden. Tracht hier als school flexibel mee om te gaan zodat de meest kwetsbare ouders niet buitengesloten worden. Geef ouders ook de mogelijkheid om op andere momenten eens met iemand van de school samen te zitten. Zo kunnen hierover tijdens het inschrijvingsmoment via een invulformulier concrete afspraken rond gemaakt worden.