Taaldiversiteit in talenbeleid

Als school zijn er verschillende mogelijkheden om taaldiversiteit constructief te implementeren in het talenbeleid. Dit kan via:

• Een open talenbeleid
• Talensensibilisering
• Functioneel veeltalig leren
• Meertalig onderwijs

Open talenbeleid

Een open talenbeleid stelt zich open ten aanzien van alle talen die leerlingen en hun ouders spreken. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat de thuistaal wordt toegelaten op de speelplaats, in de gangen, in de refter, … (website Meertaligheid). In het jaarverslag van 2013 van het Kinderrechtencommissariaat vinden we een aantal aanbevelingen om dit te realiseren: 

Talensensibilisering

Talensensibilisering gaat over het verkennen, erkennen en waarderen van alle talen en het creëren van een positief beeld op de eigen sociaal-culturele achtergrond en op die van anderen. De voornaamste doelstelling is de vorming van positieve attitudes tegenover taal, anderstaligheid en meertaligheid via interacties in de klas. 

Elke individuele leerkracht kan aandacht geven aan talensensibilisering (Ga naar: professionalisering – talensensibilisering) in de klas maar voor een succesvolle talensensibiliseringsaanpak is het van belang dat alle leden van het schoolteam dezelfde overtuiging uitdragen en uitvoeren. Dit kan je doen door talensensibilisering een structurele plaats te geven in het talenbeleid van de school. Zo leer je als schoolteam de algemene taalontwikkeling van leerlingen ook ruimer bekijken dan enkel in termen van kennis en vaardigheden maar ook met oog voor motivatie, percepties, emoties, … ( Devlieger e.a., 2012 Devlieger, M. e.a. (2012). Is die taal van ver of van hier? Wegwijs in talensensibilisering van kleuters tot adolescenten. Leuven/Den Haag: Acco. , p. 53-54).

Om talensensibilisering vorm te geven is het belangrijk dat deze ook voldoet aan de voorwaarden en kenmerken die Devlieger e.a., 2012 Devlieger, M. e.a. (2012). Is die taal van ver of van hier? Wegwijs in talensensibilisering van kleuters tot adolescenten. Leuven/Den Haag: Acco. op een rijtje zet voor een talenbeleid (p. 53-54), namelijk: doelgericht, schoolspecifiek, taalgericht, structureel, strategisch, in dialoog en samenhang. 

Het is dus nodig om er als team over na te denken welke doelen je belangrijk vindt en waaraan je de komende schooljaren wil werken. Hiervoor is het noodzakelijk om een stand van zaken op te maken zowel op leerling-, leerkracht- als schoolniveau. Daarbij is het nodig om niet enkel feiten te inventariseren maar ook te peilen naar denkbeelden, opvattingen en gevoelens omtrent taaldiversiteit en deze in kaart te brengen. Voor een verdere uitwerking verwijzen we naar volgende bron:

• Devlieger, M. e.a. (2012). Is die taal van ver of van hier? Wegwijs in talensensibilisering van kleuters tot adolescenten. Leuven/Den Haag: Acco.

Functioneel veeltalig leren

Hierbij wordt didactisch gebruik gemaakt van thuistalen doorheen het lesgebeuren. De leerkracht spoort bijvoorbeeld gelijktalige leerlingen aan om samen in hun thuistaal bepaalde leerstof voor te bereiden, te verwerken en aan elkaar uit te leggen. Via onderlinge interactie in de eigen thuistaal wordt de moeilijke, abstracte en gedecontextualiseerde schooltaal concreet en tastbaar. Dialoog, reflectie en multiperspectiviteit zijn middelen tot diepgaand leren. De talige diversiteit van leerlingen wordt op deze manier benut om de kennis van deze jongeren te vergroten. Natuurlijk is supervisie en monitoring door de leerkracht een voorwaarde tot een vlot verloop van dit leerproces (website Meertaligheid).

Ook de docentes uit het Zorgportaal van het IVV Sint-Vincentius te Gent maken gebruik van functioneel veeltalig leren. Welke tips neem je mee uit hun getuigenis?

Meertalig onderwijs

Dit is de meest doorgedreven vorm van meertaligheid in het onderwijs. Daarbij wordt een deel van het curriculum voorbereid en gestructureerd gegeven in de moedertaal van anderstalige leerlingen. Een voorwaarde om meertalig onderwijs te organiseren is echter dat een relatief grote groep dezelfde moedertaal spreekt (website Meertaligheid).